Temat poruszany w tym wpisie jest bardzo istotny. Rzekłbym społecznie potrzebny. Czytelnicy tego bloga, to w większości osoby biegające regularnie. Niepokojący jest fakt, iż biegacze nie mają świadomości tego, jak istotne są ich wyniki krwi. Większość osób badających się regularnie, zazwyczaj wtedy, kiedy musi zrobić okresowe badania do pracy. Lepsza taka motywacja niż żadna. Po drugiej stronie medalu są osoby, które nie odczuwają potrzeby badań. Dopóki nie dostaną jakiegoś bodźca (zazwyczaj negatywnego), dopóty nie pójdą do laboratorium. Moim zdaniem lepiej zapobiegać, aniżeli leczyć, ale o tym poniżej. Polecam zaparzenie kawy lub herbaty i życzę owocnej lektury.

Posłużę się pewnym porównaniem, aby ułatwić zrozumienie istoty tego wpisu. Porównam organizm człowieka do… samochodu. Układ kostno-stawowy to zawieszenie. Serce wraz z krwią to silnik każdego biegacza. Przegląd Techniczny auta musisz robić raz do roku. Za jazdę bez ważnego przeglądu czekają Cię negatywne konsekwencje. Każdy zdaje sobie z tego sprawę. Jak to się ma do badań diagnostycznych? Zaleca się, aby własny przegląd (badania) robić raz na pół roku. Absolutne minimum to raz do roku.

Przykład mojego zawodnika – ku przestrodze

Wszystko zaczęło się dosyć niewinnie. Na początku tętno wskazywało ponadprzeciętne wyniki, ale zrzuciliśmy to na karb słabej baterii w pasku Heart Rate. Po jakimś czasie pojawił się efekt ciężkich nóg. Treningi szły zgodnie z planem, ale w raportach tygodniowych brakowało luzu. Sytuacja trwała w najlepsze. W międzyczasie pojawiło się przesilenie wiosenne. Idealne wytłumaczenie dla zaistniałej sytuacji. Po drodze kilka treningów, które nie powinny mieć miejsca. Potwierdza się stare porzekadło, że lepiej stosować się do zaleceń trenera. Wreszcie nadszedł dzień zawodów. Czwarta Dycha do Maratonu obnażyła wszelkie braki i niedociągnięcia. Zawieszenie dało radę, ale silnik się zatarł. Regularny trening wzmocnił organizm na tyle, że skończyło się „jedynie” na umieraniu za linią mety. Czas poniżej oczekiwań, a w głowie setki myśli, co dalej? Przy luźnej rozmowie z innym zawodnikiem doszliśmy do wniosku, że przymusowe są dokładne badania krwi. I tak też zrobiliśmy. Dla otuchy poszedłem z zawodnikiem do laboratorium i zrobiliśmy ten sam zestaw badań. Wyniki potwierdziły jeden z niedobrych scenariuszy: na granicy anemii (niski poziom hemoglobiny). Inne parametry również pozostawiały wiele do życzenia. Specjalista powiedział, że takie wyniki są niedopuszczalne dla młodej osoby, która nie ma związku ze sportem. A dla biegacza to już w ogóle dramat. Ktoś zapyta, gdzie jest przyczyna obecnej sytuacji? Nie ma jednej przyczyny, na zaistniałą sytuację złożyło się kilka czynników:

• Byle jaka dieta.
• Za mało odpoczynku.
• Zbyt intensywny trening.

Co dalej? Spokojny trening i odbudowa zrujnowanego organizmu. Ile to potrwa? Około trzech miesięcy.

Zestaw badań, które warto zrobić

Badania robiłem w laboratorium u Witolda Dąbrowskiego, znajomego, który również biega. Witold to mikrobiolog, który zaproponował zestaw badań dedykowany dla biegaczy.

• Cholesterol – frakcje.
• LDH.
• Glukoza.
• Wapń.
• Sód.
• Potas.
• Fosfor.
• Żelazo.
• Magnez.
• Kinaza kreatynowa.
• Witamina D3.
• Morfologia.

Co z tym żelazem?

Magazyn Bieganie  w jednym z artykułów powołuje się na opinię dr. Grzegorza Bagińskiego, który jest specjalistą medycyny sportowej. Biegacze mają wzmożone zapotrzebowanie na żelazo, a ma to związek ze zwiększonym zużyciem tego pierwiastka w trakcie wysiłku fizycznego. Zagłębiając się w szczegóły, biegacze mają tendencję do niższego poziomu żelaza, niż osoby, które prowadzą siedzący tryb życia. Poniżej prezentuje przyczyny takiego stanu rzeczy (na podstawie książki Maraton Zaawansowany, autorzy: P. Pfitzinger, S. Douglas):

• biegacze mają zwiększoną objętość krwi.
• niskie spożycie żelaza w diecie.
• hemoliza wysiłkowa (rozpad czerwonych krwinek w momencie kiedy stopa uderza o twarde podłoże).
• utrata żelaza z potem i moczem.
• utrata żelaza przez układ pokarmowy.

Dieta

W związku z powyższym biegacze muszą zwracać uwagę na produkty bogate w żelazo. Nie będę pisał szczegółowego menu, ponieważ to kwestia indywidualnych preferencji. Korzystając z okazji, podzielę się pewną ciekawostką, którą podsunął mi Piotr. Jak myślicie, czy szpinak jest dobrym źródłem żelaza? Przyjęło się, że tak, ale prawdę mówiąc to jedna z najsłynniejszych literówek w historii medycyny (źródło: Szpinak doskonałym źródłem żelaza?). Co nie zmienia faktu, że szpinak jest rośliną bogatą w cenne składniki odżywcze. Żeby Wam ułatwić planowanie menu bogatego w żelazo, wypisałem produkty bogate w ten pierwiastek.

Warzywa bogate w żelazo: soja, fasola biała, soczewica, ciecierzyca, ziemniaki, pietruszka.

Owoce bogate w żelazo: suszone morele, suszone śliwki, suszone brzoskwinie, oliwki w puszce

Przyprawy i zioła bogate w żelazo: kminek nasiona, seler nasiona, liść laurowy, kurkuma, cząber, anyż, przyprawa do kurczaka.

Produkty zbożowe bogate w żelazo: otręby ryżowe, otręby pszenne.

Mięso bogate w żelazo: śledziona wołowa, wątroba wieprzowa, śledziona wieprzowa, płuca wieprzowe, wątróbka z kaczki, wątróbka z gęsi, wątróbka z kurczaka, wątróbka z indyka.

Jak oceniasz swoją dietę na podstawie wyżej wymienionych produktów? Jest bogata czy uboga w żelazo?

Sam lubuje się burakach w każdej postaci. Od gotowanych po sok. Dodatkowo staram się jeść czerwone mięso oraz rośliny bogate w żelazo. W ostatnim czasie trochę zluzowałem w tym temacie i wyniki badań to obnażyły. Dolna granica normy żelaza nie jest moją ambicją. Obiecuję poprawę. 😉 Dodatkowo można się posiłkować suplementami diety, ale podkreślam, że to tylko dodatek do prawidłowej diety!

Regularne badania wpisują się w metodologię biegania #runsmart. Najpierw konkretne badanie, a potem mocne bieganie! 😉